bilgibitig

Adı: Ələsgər.

Doğumu: 1821-ci ilin mart ayı.

Doğum yeri: İrəvan bəyliyinin Ağkilsə köyü.

Ölümü: 1926-cı ilin mart ayı.

Peşəsi: Aşıq, saz ustadı.

Atası: Alıməmməd.

Dini: İslam dini.

Haqqında digər bilgi:

Böyük aşıqlarından və ustadlarından biri olan Aşıq Ələsgər, Türk milli ədəbiyyatının tərkibi olan qoşma, dodaqdəyməz, qıfılbənd, təcnis, cığalı təcnis, gəraylı şeir növlərində yazmış, Türk milli ədəbiyyatının zəngin olmasında xidmətlər göstərmişdir.

İrəvan bəyliyinin Ağkilsə kəndində 1821-ci ilin mart ayında doğulan Aşıq Ələsgər uşaqlıq və gənclik illərini Ağkilsə kəndində keçirmişdir. Yeniyetməlik vaxtında Qurban adlı bir adamın yanında işləyən Ələsgər onun Səhnəban qızını sevdiyi üçün onu işdən uzaqlaşdırmışlar. Güclü yaddaşı olan gənc Ələsgər məclislərdə həvəslə iştirak edir, eşitdiyi hədisləri, heykayə və dastanları tam olaraq yaddaşında saxlaya bilirdi.

Toplantılarda eşitdiyi söhbətlərlə maariflənən gənc Ələsgər ilk şeirinidə gənclik illərində yazmışdı. Daha sonra şeirə və ozanlığa olan hədsiz marağına görə atası onu görkəmli aşıq və ustad olan Aşıq Alının yanına apararaq ona şagird (şəyird) vermişdi. Aşıq Alının yanında şəirdliyin tamamlayan Aşıq Ələsgər sonra düyünlərdə, məclislərdə iştirak etmiş, həm Göyçədə, həmdə digər Türk ellərində tanınmış və böyük şöhrət sahibi olmuşdur. Aşıq Ələsgər 40 yaşında Göyçə elinin, Kəlbəcər bölgəsinin Yanşaq köyündən Anaxanım adlı qızla evlənmişdir.

Hayların 1915-1919-cu illərdə hər yerdə o cümlədən Göyçə elindədə törətdiyi vəhşiliklər Ağkilsə kəndidnən yan keçməmiş, orda yaşayan Türklərdə vəhşiliklərin qurbanına çevrilmişlər. Hay hücumları nəticəsinə Ağkilsədən çıxan Aşıq Ələsgər Kəlbəcər və Tərtərdə yaşamışdır. 1921-ci ildə yenidən öz köyünə geri dönmüşdür. Köç həyatı və köyünə geri qayıdışı Aşıq Ələsgərin qardaşı oğlu Aşıq Nəcəf öz xatirələrində belə təsvir edir: Mənim vaxtım hələ Qanlı kənddə olanda tamam idi. Allahdan aman istədim ki, sən məni əziz yaradıbsan; dünyanın belə dar vaxtında bu qürbət eldə məni urvatsız eləmə. Allahımdan razıyam ki, diləyimi tutdu, bu qədər mana möhlət verdi. İndi o vaxtdan 6-7 il kecir. Hec kəs ölümdən yaxa qurtara bilməz. İndi öz elimin-günümün içindəyəm. Belə ölüm toy-bayramdır.

Öz köyünə dönən böyük ustad təxminən 5 ildən sonra 1926-cı ilin mart ayında dünyadan köçdü. Nəşi Ağkilsə köyünün məzarlığında dəfn edildi. Böyük ustad Aşıq Ələsgərin ölümünü qardaşı oğlu Aşıq Nəcəf belə xatırlayır:

Söhbət eləyirdik. Birdən qardaşım Bilal gəldi ki, dədəm Bəşiri çağırır. Soruşduq, nə iş var? Dedi, deyəsən dədəm naxoşlayıb. Hamımız Bəşirnən getdik. Gördük, dədəm ağac çarpayının üstündə əyləşib, mütəkkəyə dirsəklənib, qabağında da bir istəkan çay var. Amma bir az beikefdir.

Bəşir soruşdu: -Ay dədə, məni neynirdin?

Dədəm dedi: - Oğul, mən öləcəm. İndi köhnə qurtarıb, təzə də hələ çıxmayıb. Ehtiyatınızı görün ki, qonağın yanında xəcalət olmayasınız.

Hamımız bir-birimizin üzünə baxdıq. Dədəmin nəyi var ki, belə deyir?! Təəccübləndiyimizi biləndə dedi: - Mənim vaxtım hələ Qanlı kənddə olanda tamam idi. Allahdan aman istədim ki, sən məni əziz yaradıbsan; dünyanın belə dar vaxtında bu qürbət eldə məni urvatsız eləmə. Allahımdan razıyam ki, diləyimi tutdu, bu qədər mana möhlət verdi. İndi o vaxtdan 6-7 il kecir. Hec kəs ölümdən yaxa qurtara bilməz. İndi öz elimin-günümün içindəyəm. Belə ölüm toy-bayramdır.

Hərə bir yandan dilləndi: - Ay dədə, Allaha şükür, sənin nəyin var ki, belə deyirsən? Dədəm gülümsündü. Bəşir dilləndi: - Niyə gülürsən? Düz deyirik da!

- Oğul, düz deməyinizə, səhv deməyinizə gülmürəm: ona gülürəm ki, mana ürək-dirək verirsiniz. Öləcəyimi bilməsəm bu sözü hec deməzdim. Siz ehtiyatınızı görün. Ölərəm, ölərəm, ölmərəm ölmərəm…

Dədəmə heç kəs ölümü yaxın tutmasa da, onun vəfat edəcəyinə inandıq. Çünki dədəm nə desə elə də olurdu. Soraqlaşıb öyrəndik ki, Zərzibil kəndinə (Zər-kənd) satmaq üçün yağ-bal gətiriblər. Növrəs İmanla mən getdik, üç-dörd dəri yağ və bal alıb gətirdik. Dədəm soruşdu ki, a bala, yağ-balı kimdən aldınız? Dedik, Kəlbəcərdən Hacı Şamməmmədgilin adamları gətirmişdi, onlardan aldıq.

Dədəm dedi: - A bala, Allah yetirib, onların məhsulu cox təmiz olur.

O günün sabahı dədəmin öləcəyi xəbəri kəndə yayıldı. Qohum-qardaş, tanış-biliş gəlib ona baş cəkirdi. Dogrudan, dadədəmin əhvalı dəyişmişdi. Çörəyə-xörəyə iştahı yoxuydu. Murad oğlu Cəmil də dədəmin yanına gəlmişdi. O, Kəlbəcərin Dəmirçidam kəndindən idi. Köçüb Ağkilsəyə gəlmişdi. Bizimlə qonşu idi. Cəmil cibindən bir nar çıxartdı, dədəmin yastığının yanına qoydu. Məşədi əmim (Məşədi Salah) narı qırıb nəlbəkiyə dənələdi, dədəmin qabağına qoydu. Dədəm xahiş elədi ki, narın dənələrindən burdakılara paylayın. Heç kəs razı olmadı. Dədəm dedi: - Əgər bilsəm ki, o nar məni bu yoldan qaytaracaq, hec kəsə vermərəm, deyərəm, gedin, yenə tapın gətirin. Allahdan cox razıyam ki, son nəfəsimdə ürəyim istəyəni mana yetirdi. Burdakıların hamısı o nardan dadmasa, mən də dilimə vurmayacam.

Dədəm belə deyəndə, burdakı adamların bəzisi iki, bəzisi bir dənə götürməyə məcbur oldu. Bundan sonra dədəmdə nardan yedi. Hamı məyus olmuşdu. Dədəm Bəşirə üzünü tutub dedi: - Oğul, gəlsənə, bir Quran oxuyasan!

Bunun nə demək olduğu aydın idi. Hamının ürəyindən bir sızıltı keçdi. Dədəm bizim narahat olduğumuzu biləndə dedi: - Diri üçün də Quran lazımdır!

Bəşir Quran oxumağa başladı. Dədəm tez-tez salavat cevirirdi. Məşədi əmim, Məmməd əmim xəlvət-xəlvət ağlayırdılar. Bəşir dədəmin ölümünü yəqin etmişdi. Bir azdan onu da yaş boğdu, qəhərləndi, oxuya bilmədi. Tez Molla Nağını cagırdılar. Molla Nağı yaxın qonşumuz idi. Gəldi. O, bir əşrə Quran oxuyub tamam eləyəndə dədəmin də ömrü tamam oldu.